واژه شفاعت از مادة شفع ( چیز دوتایی ) و در مقابل وتر( چیز تک و فرد ) است. شفاعت یعنی توجه و درخواست از یک فرد آبرومند در درگاه الهی و درخواست همراهی از او برای درخواست از خداوند و رسیدن به برخی از حاجات و یا بخشیده شدن گناهان و اموری از این دست .
شخصی که متوسل به شفیع میشود، به دلیل این که توان و نیرویش را برای رسیدن به کمال مطلوب کافی نمیداند، نیروی خود را با نیروی شفیع پیوند میزند تا از این راه به آنچه که میخواهد دست یابد، باید توجه داشت شفاعت در مواردی مؤثر است که زمینه و استعداد این همراهی در شخص وجود داشته باشد.
بنابر این شفیع به منزلة بال دوم برای کسی است که دارای یک بال است و با کمک شفیع، بال دیگری برای پرواز مییابد، در کلمات امیر مؤمنان آمده است:
«شفاعت گرچه حقیقتی غیر قابل انکار است و بدون تردید عدهای از شفاعت بهرهمند میشوند، اما باید توجه داشت که منشا بهره مندی از این نعمت در آخرت رفتارهای دنیوی است ؛ یعنی بذر هدایت دنیوی در آخرت به صورت شفاعت شکوفه میزند و توقع شفاعت از سوی کسی که در دنیا بذر هدایت را دریافت نکرده ، در آخرت درست مثل کشاورزی است که بدون پاشیدن بذر توقع محصول داشته باشد».
کسانى که داراى بینش و عقائد فکرى و رهبرى صحیح باشند و تنها در عمل دچار لغزش هایى شده باشند، مشمول شفاعت شافعان مى‏شوند. قرآن مى‏فرماید: « تنها کسانى از شفاعت بهره‏مند مى‏شوند که میان خود و خدایشان پیمانى داشته باشند (و خدا و اولیاى او و راه آنان را قلباً پذیرفته باشند) » (مریم (19)آیه87).
آرى، کسانى که در دنیا از اولیاى خدا و علماى ربّانى پیروى کرده باشند، در آن روز هم مى‏توانند از آنان بهره گیرند و مشمول شفاعت آن بزرگواران باشند، یعنى باید بذر شفاعت را در دنیا کاشت تا در آخرت برداشت کرد.
امیرالمؤمنین علیه السلام مى‏فرماید: « دعوت و نداى پیامبران گرامى را بپذیرید و نسبت به فرمان‏هاى آن بزرگواران تسلیم باشید و عمل شما طبق دستور و فرمان آنان باشد تا مشمول شفاعت آنان شوید».
در عین حال باید توجه داشت کوتاهى در بعضى از اعمال مهم، نظیر کوتاهى و سبک شمردن نماز پیامدهایی دارد و بر اساس برخی روایات کسی که در مورد مساله نماز کوتاهی و کم توجهی داشته باشد ، مشمول شفاعت اولیاى خدا نمى ‏شود.